اللغه النوبيه
| ||||
|---|---|---|---|---|
| المتكلمين | ||||
| النسب | | |||
| ISO 639-2 | nub | |||
| ISO 639-5 | nub | |||
تعديل  |
||||
اللغه النوبيه مجموعة لهجات من اللغه النوبيه بيمتد استعمالها من النوبه فى جنوب صعيد مصر لالنوبه فى شمال السودان . و تستخدم اللغه فى منطقة وادى النيل (النوبين و الكينوزى) و بنسب اقل فى اماكن تانيه زى تلال النوبه فى وسط السودان و فى دارفور (البيركيد و الميدوبى). اللهجات النوبيه بتتصنف علا انها تابعه لعيلة اللغات الن بعديه الصحرواويه.
اللغه النوبيه فى اخر القرن العاشر كانت تكتب و هى " النوبيه القديمه " و كان ليها علاقه باللغه المحسيه الحديثه التى بيتكلمو بيها سكان المنطقه مابين الشلال التانى و ابو فاطمه عند الشلال التالت. الحروف المستخدمه كانت الحروف اليونانى بالشكل القبطى و كان فيها 3 حروف نوبيه من المحتمل انها اتاخدت من رموز الرويه للأصوات اللى لم تعتبر موجوده فى اليونانى و القبطى. اتكتبت باللغه دى نصوص دينيه و ده بيوضح ان اللغه النوبيه أخدت مكان اليونانى كلغه كنسيه فى نهاية القرن العاشر. اللغه القبطى كانت مستعمله لكن بالأرجح كانت قاصره علا القبط اللاجئين من مصر بسبب الاحتلال العربى. كان استعمال القبطى نادر فى النوبه زى فى دير الغزالى الل ى شوهد المقابر فيه مكتوب عليها القبطى فمن المفترض ان الدير كان تابع لرهبان أقباط هربانين من مصر.
فيه وثيقه اسمها معجزة القديس مينا اتلقت فى مكان اسمه قصر أبريم و محفوظه الان فى المتحف البريطانى. الوثيقه مكتوبه بالنوبى القديم بيرجع تاريخها للقرن الثامن و لغاية القرن الاربعتاشر(14) ، الوثائق دى عباره عن ترجمات للكتاب المقدس و كتابات مسيحيه تانيه مترجمه من اليونانى و مكتوبه بالحروف القبطيه المتعدله عشان تناسب اللغه النوبى.
من اقدم التسجيلات اللى فى العصر الحديث للغات النوبيه كانت مش للمفردات النوبيه و مقابلها بالطليانى جمعها راهب مسيحى طليانى اسمه اركانجيلو كارادورى سنة 1535. الكتابه النوبيه المستحدثه ساعات تكون بالحروف العربى او اللاتينى او بالنوبى القديم اللى يشبه القبطى.
فيه فرعين كبار للهجات النوبيه هما الكنزى-دنقله و الفدكى. النويبين ، الفرعين بينهم كلمات مشتركه كتيره بتساعد فى الفهم المشترك مابينهم و بين بعض. و الاشكرين )
لهجات اللغه النوبيه
[تعديل]- النوبين (اى "نبين") وبتستعمل فى شمال السودان سكان مناطق حلفا والسكوت والمحس وبيسموها مجازا فى جنوب مصر "فاديجا" وبيتكلم بيها النوبيين جوه الحدود المصرية من شمال حلفا لمنطقة الشلال.
- الكنزية/الدنقلاوية المعروفة برضو بـ (الماتّوكية) هيا لغة اهل الشمال منسوبة لفرع الدنقلاوية لغة اهل (دنقله) بيتكلمها اهل شمال النوبة القديمة من منطقة قرى و جزر الشلال القديمة شمال بأسوان لحد قرى دنقله و بعض قرى حلفا جنوباً ,منطقة التمركز الاكبر لأهل اللغة كانت فى منطقة خزان اسوان و السد العالى و هيا اكبر و اول مجموعة تم تهجيرها لبناء خزان اسوان, هيا المجموعة المعروفة بقرى و جزر الشلال.
- الاشكرين وبيتكلم بيها اهل دنقله فى شمال السودان ويطلق عليه مجازا الدنقلاوية كمان يستخدمها الكنوز سكان (الشلال) فى جنوب مصر وهم فى أقصى شمال المنطقة النوبية "ماعرفش المحرر جاب دى منين بصراحة ؟ لازم تتراجع !"
- الميدوبية هيا منسوبة الى سكان (جبال الميدوب) فى غرب السودان فى ولاية شمال دارفور شمال غرب منطقة حمرة الشيخ شمال كردفان
- النوبية العتيقة (فى القرون الوسطى)، و أشهر المخطوطات فيها "معجزات مار مينا" او معجزات القديس مينا
الحروف النوبية
[تعديل]| الابجدية النوبية | الابجدية العربية | طريقة اللفظ |
| a | أ | alfa الفا |
| Β | ب | beta بيتا |
| Γ | ق | kama قاما |
| Δ | د | delta دلتا |
| Є | سكون | abslon ابسلون |
| | | كسرة | yta يوتا |
| Ï | ى | bata باتا |
| k | ك | Kabba كبا |
| λ | ل | lmda لمدا |
| M | م | me مي |
| N | ن | ne ني |
| O | ضمة | omekron أميكرون |
| Oy | ضمة مشددة | - - |
| ρ | ر | ro رو |
| с | س | segma سيجما |
| T | ت | tao تاو |
| Φ | ف | fe فى |
| ω | و | omega اميجا |
| ẉ | ص | shy شاي |
| Z | ز | Zeta زيتا |
| δ | هـ | hory هوري |
| σ | تش | ch تشاي |
| ғ | نق | ng نقاي |