اللغه النوبيه
| ||||
|---|---|---|---|---|
 | ||||
| المتكلمين | 1000000 | |||
| النسب | |
|||
| ISO 639-2 | nub | |||
| ISO 639-5 | nub | |||
تعديل  |
||||
اللغه النوبيه مجموعة لهجات من اللغه النوبيه بيمتد استعمالها من النوبه فى جنوب صعيد مصر للنوبه فى شمال السودان . و تستخدم اللغه فى منطقة وادى النيل (النوبين و الكينوزى) و بنسب اقل فى اماكن تانيه زى تلال النوبه فى وسط السودان و فى دارفور (البيركيد و الميدوبى). اللهجات النوبيه بتتصنف علا انها تابعه لعيلة اللغات الن بعديه الصحرواويه.
اللغه النوبيه فى اخر القرن العاشر كانت تكتب و هى " النوبيه القديمه " و كان ليها علاقه باللغه المحسيه الحديثه التى بيتكلمو بيها سكان المنطقه مابين الشلال التانى و ابو فاطمه عند الشلال التالت. الحروف المستخدمه كانت الحروف اليونانى بالشكل القبطى و كان فيها 3 حروف نوبيه من المحتمل انها اتاخدت من رموز الرويه للأصوات اللى لم تعتبر موجوده فى اليونانى و القبطى. اتكتبت باللغه دى نصوص دينيه و ده بيوضح ان اللغه النوبيه أخدت مكان اليونانى كلغه كنسيه فى نهاية القرن العاشر. اللغه القبطى كانت مستعمله لكن بالأرجح كانت قاصره علا القبط اللاجئين من مصر بسبب الاحتلال العربى. كان استعمال القبطى نادر فى النوبه زى فى دير الغزالى الل ى شوهد المقابر فيه مكتوب عليها القبطى فمن المفترض ان الدير كان تبع رهبان أقباط هربانين من مصر.
فيه وثيقه اسمها معجزة القديس مينا اتلقت فى مكان اسمه قصر أبريم و محفوظه الان فى المتحف البريطانى. الوثيقه مكتوبه بالنوبى القديم بيرجع تاريخها للقرن الثامن و لغاية القرن الاربعتاشر(14) ، الوثائق دى عباره عن ترجمات للكتاب المقدس و كتابات مسيحيه تانيه مترجمه من اليونانى و مكتوبه بالحروف القبطيه المتعدله عشان تناسب اللغه النوبى.
من اقدم التسجيلات اللى فى العصر الحديث للغات النوبيه كانت مش للمفردات النوبيه و مقابلها بالطليانى جمعها راهب مسيحى طليانى اسمه اركانجيلو كارادورى سنة 1535. الكتابه النوبيه المستحدثه ساعات تكون بالحروف العربى او اللاتينى او بالنوبى القديم اللى يشبه القبطى.
فيه فرعين كبار للهجات النوبيه هما الكنزى-دنقله و الفدكى. النويبين ، الفرعين بينهم كلمات مشتركه كتيره بتساعد فى الفهم المشترك مابينهم و بين بعض. و الاشكرين )
لهجات اللغه النوبيه
[تعديل]- النوبين (اى "نبين") وبتستعمل فى شمال السودان سكان مناطق حلفا والسكوت والمحس وبيسموها مجازا فى جنوب مصر "فاديجا" وبيتكلم بيها النوبيين جوه الحدود المصريه من شمال حلفا لمنطقة الشلال.
- الكنزيه/الدنقلاويه المعروفة برضو بـ (الماتّوكية) هيا لغة اهل الشمال منسوبة لفرع الدنقلاوية لغة اهل (دنقله) بيتكلمها اهل شمال النوبة القديمة من منطقة قرى و جزر الشلال القديمة شمال بأسوان لحد قرى دنقله و بعض قرى حلفا جنوب ,منطقة التمركز الاكبر لأهل اللغة كانت فى منطقة خزان اسوان و السد العالى و هيا اكبر و اول مجموعة تم تهجيرها لبناء خزان اسوان, هيا المجموعة المعروفة بقرى و جزر الشلال.
- الاشكرين وبيتكلم بيها اهل دنقله فى شمال السودان ويطلق عليه مجازا الدنقلاويه كمان يستخدمها الكنوز سكان (الشلال) فى جنوب مصر وهم فى أقصى شمال المنطقة النوبيه "ماعرفش المحرر جاب دى منين بصراحة ؟ لازم تتراجع !"
- الميدوبيه هيا منسوبة لسكان (جبال الميدوب) فى غرب السودان فى ولاية شمال دارفور شمال غرب منطقة حمره الشيخ شمال كردفان
- النوبيه العتيقه (فى القرون الوسطى)، و أشهر المخطوطات فيها "معجزات مار مينا" او معجزات القديس مينا
الحروف النوبيه
[تعديل]| ابجديه نوبيه | ابجديه | نطق |
| a | أ | alfa الفا |
| Β | ب | beta بيتا |
| Γ | ق | gama جاما |
| Δ | د | delta دلتا |
| Є | سكون | abslon ابسلون |
| | | كسره | yta يوتا |
| Ï | ى | bata باتا |
| k | ك | Kabba كبا |
| λ | ل | lmda لمدا |
| M | م | me مى |
| N | ن | ne نى |
| O | و | omekron اوميكرون |
| Oy | ضمه مشدده | - - |
| ρ | ر | ro رو |
| с | س | segma سيجما |
| T | ت | tao تاو |
| Φ | ف | fe فى |
| ω | و | omega اوميجا |
| ẉ | ص | shay شاى |
| Z | ز | Zeta زيتا |
| δ | هـ | hory هورى |
| σ | تش | ch تشاى |
| ғ | نج | ng نجاى |