هندوسيه
الهندوسيه هى الدين الغالب فى شبه القاره الهنديه ، واحده من اقدم الديانات فى العالم و لسه لحد دلوقتى بيدين بيها حوالى 900 مليون واحد فى العالم. الهندوسيه مجموعة معتقدات و اسلوب حياه ثقافى-اجتماعى اخلاقى و مالهاش مؤسس واحد زى بقية الديانات الابراهيميه اللى بتتنسب لنبى معين او حتى للسيخيه اللى اسسها جورو ناناك ديف او البوذيه اللى اسسها بوذا. ظهرت بدايات الديانه الهندوسيه حوالين وادى نهر السند فى شمال الهند (باكستان دلوقتى) و انهارده بيعتبر 80 % من الشعب الهندى نفسيهم هندوس. بيؤمن الهندوس بروح عالميه خالده اسمها براهمان ، خلقت الكون و لسه لحد دلوقتى موجوده فى كل مكان فى العالم. بيعبد الهندوس كمان عدد كبير من الالهه التانيه اللى بيعتبروهم وسيله للتعبد للاله الاكبر خالق كل شيء براهمان ، من الالهه دى : رام ، شيفا ، لاكشمى ،هانومان. بيعتقد الهندوس ان الحياه عباره عن دورات بتتكرر:الولاده و الموت و بعدين الولاده من تانى و اللى بيتحكم فى الدورات دى مفهموم اسمه الكارما و اللى ممكن تلخيصها فى ان روح الانسان بتمر بكذا حياه و ان التجسد التانى بتاع الروح بيعتمد على ازاى الواحد عاش حياته السابقه اذا كانت خيره و لا شريره. الهندوسيه ما عندهاش كتاب مقدس واحد بس فيها مجموعه كبيره من النصوص الدينيه زى الفيدات (جمع الفيدا) القديمه و اللى فيها تعريف للحقيقه بمعناها الواسع.الفيدات نصوص اوحى بيها الالاه بشكل مباشر للقديسين الاوائل و اتنقلت من جيل لجيل على مدى الالاف السنين بطريقه شفويه. الديانه الهندوسيه مليانه بالاعياد الدينيه من اهم الاعياد دى الديوالى (عيد النور) و الهولى (عيد الربيع و الالوان) .
الاسم
الفرس كانو من اوائل الناس اللى زارو شمال الهند و فى ميل فى اللغه الفارسيه القديمه لاستبدال حرف السين بحرف الهاء ، فى نهر فى شمال غرب الهند القديمه اسمه نهر السند او السيندو (Sindhu) اللى سماه الفرس نهر الهند او الهندو و من هنا جه اسم الناس اللى عايشين على ضفافه :الهندوس و منها اشتقت كلمة الهندوسيه و كلمة الهند.
الرموز
- اوم :
كلمه متكونه من تلات حروف بتعتبر من اهم رموز الهندوسيه و بيؤمن الهندوس انه هو دا الصوت اللى بيسمعه الواحد من جواه لما بيدخل فى حاله غويطه من التأمل الدينى و التعبد.الاوم بالمفهوم دا اسم من اسامى الاله الاكبر عندهم و غالبا ما بيبتدو به صلواتهم و اغانيهم الدينيه و و كمان و هما بيمارسو التأمل (Meditation). - سواستيكا او الصليب المعقوف :
و دا متكون من اربع دراعات ملويه لليمين بترمز للحظ الكويس اللى بييجى من الاربع اركان بتوع العالم او ببسطاطه بيرمز للسعاده و للفرح. كلمة سواستيكا مشتقه من الجدر السانسكريتى سواستى (Swasti)اللى معناه الحال عال العال.السواستيكا من اكتر الرموز الهندوسيه اللى بتزين البيبان و الحيطان بتاعة الهندوس. فى الحرب العالميه التانيه استخدم الالمان الصليب المعقوف (السواستيكا) كرمز للنازيه مع انه ما فيش اى علاقه بين الفاشيه و بين المعنى الاصلى للرمز فى الدين الهندوسى. - اللوتس : زهرة اللوتس بتطلع من وسط المايه و الطينه بجمال و نقاء و انفصال عن اللى حواليها و بنفس الطريقه زهرة اللوتس بتمثل عن الهندوس الجمال و الطهاره و الارتفاع عن العالم المادى و بترمز لاسطورة الخلق.
المؤسسين
الهنودسيه بتتفرد عن اغلب الديانات التانيه فى انها مش معتمده على تجربه روحيه مر بيها نبى واحد عاش فى الازمان القديمه.على العكس، الهندوسيه ديانه اتطورت على مدى الاف السنين و ساهم فى تشكيلها مئات من الشخصيات الروحيه اللى نقلو تعاليمهم من جيل للتانى.المؤسيين دول بيتقال عليهم الريشى (Rishi) او المتنورين اللى بيتلقو الوحى مباشرة من الالهه و ممكن يكونو رجاله او ستات ، اطفال او عواجيز المهم انهم اتولدو زمان و لسه لحد دلوقتى بيتولدو من وقت للتانى عشان يجددو الرساله و ينشرو التعاليم الهندوسيه.من اقدم الريشى المتنورين دول فاشيستا و فيشواميترا و من اللى ظهرو قريب رامانا ماهراشى (1879 - 1950) و راماكريشنا (1836 - 1886).
من الشخصيات الدينيه المهمه كمان فى الهندوسيه ال(افاتارات ) جمع افاتار و معناها اللى نازلين من السما.بيعتقد الهندوس ان الالهه بتزل من السما من وقت للتانى عشان تجدد الدين و تجيب معاها الخير للبشر و لما بينزلو على الارض بيتجسدو فى صوره بشريه او حيوانيه او حتى نباتيه و بيتقال عليهم الافاتارات.فيشنو من اكتر الالهه اللى ليها افاتارات :عددهم عشره و بيتسمو داسافاتارا (Dasavatara) يعنى الافاتارات العشره (داس بالسانسكريتى معناها 10).بيؤمن الهندوس بعدد كبير من الافاتارات زى راما و كريشنا و بوذا. فى هندوس منفتحين على العالم و ثقافاته المتعدده و بيضيفو الشخصيات الدينيه بتاعة الشعوب التانيه لليستة الافاتارات على اساس انهم تجسيد للاله فيشنو او الذات الالاهيه بشكل عام.من الشخصيات الدينيه دى:
- يسوع :اللى تعاليمه اتأسست عليها المسيحيه.
- محمد :اللى تعاليمه اتأسس عليها الاسلام.
- ماهافيرا : مؤسس الجانيه.
- زارادوشت : نبى الزارادوشتيه.
النصوص الدينيه
- الشروتى : دى اقدس النصوص عند الهندوس و كلمة شروتى معناها المسموعه و اتسمت كدا لانها اتنقلت من جيل للتانى عن طريق السمع على مدى الاف السنين.الشروتى بتحتوى على المعرفه الروحيه اللى اكتسبها الريشى (المتنورين) و هما بيتأملو بشكل عميق جدا و بيعتقدو انها وحى مباشر من الالهه.الجزء الاكبر من الشروتى بتتسما الفيدات (جمع فيدا).اجزاء الفيدا اللى بتتكلم عن الفلسفه الهندوسيه اسمها اوبانيشاد.
- السميريتى : و دى نصوص مقدسه بس مش بقداسة الشروتى. السميريتى فى منها تلات اقسام:
- الملاحم: اغلبها بتحكى عن الملاحم و القصص التاريخيه. زى الرامايانا (حكاية راما و سيتا) و الماهاباهارتا (حكاية الاخوات باندافا اللى بيتغلبو على المصاعب بمساعدة كريشنا).
- البورانا : و دى قصص اسطوريه مسليه مليانه اثاره و وظيفتها انها تحاول تقرب المفاهيم الفلسفيه المعقده من الناس البساط عشان يقدرو يستوعبوها. فى 18 بورانا عظيمه بيتقال عليهم ماهابورانا.الهندوس بيأكدو ان البورانا دى مجرد قصص لتوصيل التعاليم الهندوسيه و مش لازم تتاخد بشكل حرفى على انها حقايق.
- كتب القانون : زى الـ مانوسميرتى و دى كتب عن الاخلاق فى المجتمع الهندوسى.
التوزيع الجغرافى
نشات الهندوسيه فى شمال الهند و منها انتشرت لبلاد كتير فى جنوب شرق اسيا و فى العصر الحديث ابتدت تنتشر لكل حته فى العالم بسبب هجرة الهنود و فى نسبه مش قليله من الناس اللى بتدخل الهندوسيه بسبب اقتناعهم بتعاليمها.
| الترتيب | البلد | السكان الهندوس | % الهندوس لعدد السكان | البلد | % الهندوس لعدد السكان | السكان الهندوس |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | الهند | 909,542,254 | 80.5% | نيبال | 80.6% | 23,294,843 |
| 2 | نيبال | 23,294,843 | 80.6% | الهند | 80.5% | 909,542,254 |
| 3 | بانجلاديش | 13,841,247 | 9.2% | موريشيوس | 48% | 600,423 |
| 4 | اندونيسيا | 5,821,880 | 4% | فيجى | 30% | 275,603 |
| 5 | سرى لانكا | 3,485,768 | 15.4% | جويانا | 28.3% | 217,654 |
| 6 | باكيستان | 2,471,129 | 1.5% | ترينيداد و توباجو | 22.5% | 237,737 |
| 7 | ماليزيا | 1,563,741 | 6.3% | الامارات | 21.25% | 944,352 |
| 8 | امريكا | 1,478,670 | 0.5% | سورينام | 20% | 94,157 |
| 9 | الامارات | 944,352 | 21.25% | الكويت | 12% | 300,667 |
| 10 | المملكه المتحده | 607,762 | 1% | بانجلاديش | 9.2% | 13,841,247 |
| 11 | موريشيوس | 600,423 | 48% | قطر | 7.2% | 65,320 |
| 12 | جنوب افريقيا | 549,973 | 1.25% | سرى لانكا | 7.1% | 1,485,768 |
| 13 | كينيا | 369,137 | 1% | ريونيون | 6.7% | 52,528 |
| 14 | تانزانيا | 354,458 | 0.9% | ماليزيا | 6.3% | 1,563,741 |
| 15 | كندا | 333,901 | 1% | البحرين | 6.25% | 44,286 |
| 16 | الكويت | 300,667 | 12% | سينجافوره | 4% | 262,120 |
| 17 | فيجى | 275,603 | 30% | عمان | 3% | 96,147 |
| 18 | سينجافوره | 262,120 | 4% | بيليز | 2.3% | 6,771 |
| 19 | ترينيداد و توباجو | 237,737 | 22.5% | اندونيسيا | 2% | 4,693,880 |
| 20 | بورما | 236,870 | 0.5% | بوتان | 2% | 46,557 |
| 21 | جويانا | 217,654 | 28.3% | سيشيل | 2% | 1,638 |
| 22 | السعوديه | 165,606 | 0.6% | باكستان | 1.5% | 2,471,129 |
| 23 | اليمن | 155,614 | 0.7% | جنوب افريقيا | 1.25% | 549,973 |
| 24 | افغانيستان | 127,560 | 0.4% | المملكه المتحده | 1% | 607,762 |
| 25 | زيمبابوى | 123,111 | 0.1% | كينيا | 1% | 369,137 |
العلاقه بالديانات التانيه
الهندوسيه هى اقدم واحده فى عيلة الديانات الدهارميه اللى بتضم السيخيه و البوذيه و الجانيه و بينهم و بين بعض احترام متبادل و تعايش تاريخى مشترك بيتخلله حوادث قليله من العنف.على الناحيه التانيه، الديانات الابراهيميه على خلاف كبير مع الهندوسيه و بتعتبر اتبعاها مشركين ، و عابدين للاصنام (وثنيين) .
النقد
فى انتقادات كتيره اتوجهت للديانه الهندوسيه من جوه المجتمع الهندوسى و كمان من براه زى:
- نظام الفارنا: المجتمع الهندوسى بيتقسم لاربع فارنات او طبقات هما البراهمين (رجال الدين)، الكشاتريا (المحاربين) ، الفايشيا (الاقطاعيين و ملاك الاراضى و التجار الكبار) و الشودرا (العمال و الحرفيين) و بسبب التقسيم الطبقى دا حصل قهر و ظلم كبير للطبقات الواطيه من المجتمع (الشودرا) و اللى بينتقدو الهندوسيه بياخدو عليها انها سمحت بحصول الظلم دا.الهندوس ليهم وجهة نظرهم اللى بتقول ان نظام الفارنا الاصلى كان نظام ديناميكى بيسمح بانتقال الواحد للطبقه الاعلى او العكس بناء على اعماله و مهاراته. و بيجادلو بأن نظام الطبقات ما اتحولش لنطام استاتيكى ثابت إلا فى عصور الانحطاط لما وقعت الهند تحت الحكم الاجنبى.
- نظام الساتى: العرف الاجتماعى فى المجتمع الهندى كان بيجبر الست اللى جوزها يموت انها تنتحر و تحرق نفسها مع جثته.الهندوس بيقولو ان دا عاده اجتماعيه و مالهاش اى اصل فى الديانه او القوانين الهندوسيه.نظام الساتى اتمنع بقوة القانون فى سنة 1830 ايام الاحتلال الانجليزى.
المصادر
