على مصطفى مشرفة

على مصطفى مشرفة
معلومات شخصيه
اسم الولاده	(بالعربى: علي مصطفى مشرفة)
الميلاد	11 يوليه 1898  دمياط
الوفاة	16 يناير 1950 (52 سنة)  القاهره
الاقامه	القاهره
مواطنه	مصر
الحياه العمليه
المدرسه الام	كليه الملك فى لندن (1920–1923) جامعة نوتنجهام (1917–1920)
مشرف الدكتوراه	اوين ريتشاردسون
تلاميذ مشهورين	سميره موسى
المهنه	فيزيائى
اللغه الام	لغه عربى
اللغات المحكيه او المكتوبه	انجليزى،  ولغه عربى
مجال العمل	فيزيا
موظف فى	جامعة القاهره

على مصطفى مشرفه كان عالم فيزيا نظريه مصرى، و واحد م اللى نشرو ابحاث تأسيسيه ف نظرية النسبيه و نظرية ميكانيكه الكوانتم لما كات النظريات دى لسه ف مراحل الولاده و التأسيس ف بدايات القرن العشرين، يعنى واحد من علمات الفيزيا اللى شاركو ف تطوير نظرية النسبيه و نظرية ميكانيكه الكوانتم؛ عشان كده على مصطفى مشرفه نقدر نسميه اينشتاين المصريين.

مشرفه خد البكالوريوس بمرتبة الشرف ف الرياضيات من جامعة نوتنجهام ف سنة 1920، خد الدكتوراه (PhD) بتاعتو ف سنة 1923 من كلية الملك ف لندن، و خد الدكتوراه ف العلوم (DSc) بتاعتو ف سنة 1924 من نفس الكليه، و بقا اول مصرى ياخد الدكتوراه ف العلوم (DSc) و نمره 11 علا مستوا العالم ف عدد العلما اللى خدو الدرجه العلميه دى.

مشرفه كان اصغر بروفسير ف الرياضيات التطبيقيه ف كلية العلوم ف جامعة القاهره، و بعد كده بقا اول عميد فيها. من اشهر تلامذتو عالمة الفيزيا المصريه سميره موسى.

حياتو و دراستو

حياتو:

على مصطفى مشرفه اتولد ف دمياط، مصر، ف 11 يوليه 1898. عيلتو خسرو الارض و الفلوس بتاعتهم بسبب ازمة القطن بتاع سنة 1907. بعد ابوه ما مات ف سنة 1910 هوا اللى بقا مسئول عن امو و اخواتو اللى هما عطيه و نفيسه و مصطفى و حسن، و كان لسه عندو ساعتها يادوب 12 سنه. ده خلا مشرفه جد، متنظم، و خلاه يعتبر اللعب تضييع وقت.

دراستو:

مشرفه كان تملى اصغر واحد وسط زمايلو، و اكتر واحد متفوق فيهم. خد الشهادة "لابتدائيه" بتاعتو ف 1910 و كان ف المركز الاولانى علا مستوا مصر كلها. ف سنة 1914 خد البكالوريه بتاعتو و هو عندو 16 سنه، و بقا اصغر واحد خد الشهاده دى. بعد كده اتخرج م المدرسه العليا ف 1917، كان ف المركز الاولانى، و كان متميز اوى ف الرياضيات. ده خلا وزارة المعارف تبعتو ل بريطانيا ب منحه عشان يدرس هناك.

مشرفه خد البكالوريوس بامتياز ف الرياضيات من جامعة نوتنجهام ف سنة 1920، و بسبب تميزو الملحوظ الاساتذه بتوعو طلبو من وزارة المعارف المصريه ان مشرفه يكمل دراستو ف كلية الملك ف لندن، و الوزارة المصريه وافقت و ادتو منحه تانيه عشان يكمل دراسة الدكتوراه بتاعتو هناك. ف وقت لما كان بيدرس ف الدكتوراه ف كلية الملك ف لندن عمل ابحاث علميه كتير اتنشرت ف مجلات علميه ليها صيت، و خد الدكتوراه (PhD) بتاعتو ف سنة 1923 ف اقل وقت ممكن مسموح بيه ل اى حد ياخد فيه الدكتوراه حسب اللايحه بتاع كلية الملك ف لندن، و ده كان تحت اشراف عالم الفيزيا البريطانى اوين ريتشاردسون اللى واخد جايزة نوبل ف الفيزيا. ف نفس الكليه ف سنة 1924 على مصطفى مشرفه خد الدكتوراه ف العلوم (DSc)، و بقا اول واحد مصرى ياخد الدرجه العلميه دى، و بقا نمره 11 علا مستوا العالم ف عدد العلما اللى خدو الدرجه العلميه دى.

بروفسير و عميد ف جامعة القاهره

مشرفه رجع مصر بعد ما كمل دراستو برا، و ف الاول بقا استاذ مساعد ف الرياضيات التطبيقيه ف كلية العلوم ف جامعة القاهره، مش بروفسير، عشان مكانش لسه كمل 30 سنه اللى هوا اقل سن عشان حد يبقا بروفسير ف الجامعه ساعتها. بس ف سنة 1926 البرلمان المصرى عمل قعده مخصوص برياسة سعد زغلول عشان يناقشو ترقيتو ل بروفسير، و بعد البرلمان المصرى ما شاف المؤهلات بتاعتو و قدراتو العلميه، خدو قرار انهم يرقوه ل بروفسير ف الرياضيات التطبيقيه. و بكده بقا اصغر بروفسير ف جامعة القاهره.

ف سنة 1936 مشرفه بقا اول عميد ف كلية العلوم جامعة القاهرة و هو عندو 38 سنه، و فضل عميد فيها لحد ما مات ف سنة 1950.

انجازاتو العلميه

مشرفه ليه 26 ورقه بحثيه علميه منشورين ف كزه جورنان علمى م اللى ليهم صيت، و الاوراق دى كات ابحاث اصليه و تأسيسيه ف نظرية النسبيه و نظريه ميكانيكه الكوانتم، و ده لما كات النظريات دى لسه ف مراحل الولاده و التأسيس ف بدايات القرن العشرين، يعنى مشرفه واحد من علمات الفيزيا اللى شاركو ف تطوير نظرية النسبيه و نظرية ميكانيكه الكوانتم. مشرفه ليه ابحاث عن العلاقه بين الماده و الاشعاع و شرح نظرى ل ظواهر تانى. مشرفه كمان كان علا تواصل مع اينشتاين بخصوص التطورات العلميه ف الفيزيا و نظرية النسبيه.

مشرفه كتب 15 كتاب عن نظرية النسبيه و عن الرياضيات، و الكتب بتاعتو اللى عن نظرية النسبيه اتّرجمو ل لغات تانى زى لانجليزى، الفرنساوى، الالمانى، و البولندى.

كتبو

مشرفه ليه كتب علميه و كتب عامه بيشرح فيها نظريات علميه بطريقه متبسطه. من ضمن كتبو:

• النظريه النسبيه الخاصه (1943)
• الميكانيكه العمليه و النظريه (1937)
• الهندسه المستويه و الفراغيه (1944)
• حساب المثلثات المستويه (1944)
• الهندسه الوصفيه (1937)
• الهندسه و حساب المثلثات (1947)
• الرياضيات البحته (1938)
• الذرة والقنابل الذرية (1945)
• نحن و العلم (1945)
• العلم و الحياه (1946)
• مطالعات علميه (1943)

مشرفه ترجم كتب بردو، و نشر كتاب "الجبر و المقابله" بتاع العالم الفارسى الخوارزمى.

الورقات البحثيه العلميه بتاعتو

مشرفه الورقات البحثيه بتاعتو كات تأسيسيه ف نظرية النسبيه و نظرية ميكانيكه الكوانتم. من ضمن الورقات البحثيه بتاعتو:

1. On the Appearance of Unsymmetrical Components in the Stark Effect (Phil. Mag. Vol. 43, p. 943) - (1922)

2. On the Stark Effect for Strong Electric Fields (Phil. Mag. Vol. 44, p. 371) - (1922)

3. On the Quantum Theory of Complex Zeeman Effect (Phil. Mag. Vol. 46, p. 177) - (1923)

4. On a Second Approximation to the Quantum Theory of the Simple Zeeman Effect (Phil. Mag. Vol. 46, p. 514) - (1923)

5. The Stark Effect for Strong Fields (Phil. Mag. Vol. 46, p. 751) - (1923)

6. On the Quantum Theory of the Simple Zeeman Effect (Roy. Soc. Proc. A. Vol. 102, p. 529) - (1923)

7. Half Integral Quantum numbers in the Theory of Stark Effect and a general Hypothesis of Fractional Quantum numbers (Roy. Soc. Proc. Vol. 126, p. 641) - (1930)

8. On The Quantum Dynamics of Degenerate Systems (Roy. Soc. Proc. A. Vol. 107, p. 237) - (1925)

9. The Quantum Explanation of the Zeeman Triplet (Nature Vol. 119, p. 96, No. 2907, July 18) - (1925)

10. The Motion of a Lorentz Electron as a wave Phenomenon (Nature Vol. 124, p. 726, No. 3132, Nov. 9) - (1929)

11. Wave Mechanics and the Dual Aspect of Matter and Radiation (Roy. Soc. Proc. A. Vol. 126, p. 35) - (1930)

12. Material and Radiational Waves (Roy. Soc. Proc. A. Vol. 131, p. 335) - (1931)

13. Can Matter and Radiation be regarded as two aspects of the same world-Condition (Verhandlungen der Internationalen Kongress, Zurich, Switzerland) - (1932)

14. Some Views on the Relation between Matter and Radiation (Bulletin de l'institute d'Egypte, T. XVI, p. 161) - (1939)

15. Modes in Modern Egyptian Music (Nature, No. 135, p. 548-549) - (1937)

16. The Maxwellian Equations and a Variable Speed of Light (Proceedings of the Mathematical and Physical Society of Egypt, No. 1, Vol. 1) - (1937)

17. The Principle of Indeterminacy and the Structure of the World Lines (Proceedings of the Mathematical and Physical Society of Egypt, Vol. 2, No. 1) - (1944)

18. Wave Surfaces associated with World Lines (Proceedings of the Mathematical and Physical Society of Egypt, Vol. 2, No. 2) - (1943)

19. Conical Transformations (Proceedings of the Mathematical and Physical Society of Egypt, No. 2, Vol. 3) - (1944)

20. On a Positive Definite Metric in the Special Theory of Relativity (Proceedings of the Mathematical and Physical Society of Egypt, Vol. 2, No. 4) - (1944)

21. On the Metric of Space and the Equations of Motion of a Charged Particle (Proceedings of the Mathematical and Physical Society of Egypt, Vol. 3, No. 1) - (1945)

22. The Egyptian Academy of Sciences (Nature, Vol. 157, p. 573, No. 3992, May) - (1946)

23. The Metric of Space and Mass Deficiency (Philosophical Magazine) - (1948)

24. The Mass-Defect Curves on Nuclear Forces (Nature, Vol. 164, October 15) - (1949)

اهتمامو ب المزيكه

مشرفه كان من ضمن لاهتمامات بتاعتو العلاقه بين الرياضيات و المزيكه، و نشر ورقه بحثيه ف جورنان نيتشر العلمى المعروف عن المزيكه المصريه، و الورقه دى، زى ما مذكوره فوق ف سكشن "الورقات البحثيه العلميه بتاعتو"، عنوانها:

Modes in Modern Egyptian Music (Nature, No. 135, p. 548-549) - (1937)

مشرفه بردو كان بيلعب الكمان و البيانو، و أسس الجمعيه المصريه ل هواة المزيكه ف سنة 1945.

تكريمات

من ضمن التكريمات اللى مشرفه خدها:

• فى منحة تعليميه ل دراسة الدكتوراه عملتها بريطانيا ك تكريم ل مشرفه اسمها "منحة نيوتن-مشرفه"
• فى معمل متسمى ب اسم مشرفه ف كلية العلوم، جامعة القاهره، مصر، اللى هوا معمل قسم الرياضيات، و المدرج الاولانى ف كلية العلوم متسمى ب اسمو
• فى مدرسه اعداديه ف دمياط متسميه ب اسمو، و فى شوارع ف القاهره و اسكندريه و و دمياط متسميين ب اسمو
• ف سنة 1947 مؤسسة الدراسه المتقدمه ("Institute for Advanced Study "IAS) بعتت دعوه ل مشرفه عشان يبقا بروفسير ف جامعة برنستون، بس الملك فاروق منعو من انو يروح
• عيلتو عملت جايزه ب اسمو عشان يدوها ل اكتر طالب متفوق ف الرياضيات

الملك فاروق عرض علا مشرفه لقب "باشا"، بس مشرفه رفض و قال ان مفيش لقب بالنسبالو يساوى الدكتوراه ف العلوم.

تلامذتو

مشرفه كان تملى عندو احساس ب الواجب الوطنى نحية ولاد بلدو مصر اللى كانو محتاجين يتعلمو و يخشو المجتمع العلمى، و احساس ان فى جيل كامل محتاجلو. مشرفه فى من تحت ايدو علما مصريين كتير ف الفيزيا و الرياضيات طلعو، من ضمنهم:

• سميره موسى؛ عالمة فيزيا مصريه
• محمد مرسى احمد؛ عالم رياضيات و فيزيا مصرى
• عطيه عبدالسلام عاشور؛ عالم رياضيات مصرى
• فهمى ابراهيم ميخائيل؛ عالم رياضيات و فيزيا مصرى
• عفاف صبرى
• محمود الشربينى

رأيو ف السياسه و المجتمع

مشرفه كان شايف ان القوانين اللى بتحكم المجتمع لازم تبقا مبنيه علا اساسات علميه، يعنى لازم تاخد ف لاعتبار التطورات اللى بتحصل ف العلوم، عشان ده الطريق الوحيد اللى بتتقدم فيه الشعوب، اللى هوا طريق البحث العلمى، و عشان كده مشرفه كان تملى بيحاول ينشر العلوم ب انو يكتب مقالات و كتب عامه فيها شرح ل النظريات العلميه. مشرفه بردو كان شايف ان الدوله لازم تسيب العلما يحكمو ع الامور بحريه، عشان غير كده الجهل و التخلف هينتشر و يسيطر علا حياة الناس، و بيستشهد ب حالة الاوروبيين ف العصور الوسطانيه (عصور العتمه الاوروبيه) لما رجالة الدين كانو بيضطهدو العلما زى كوبرنيكوس و زى جاليليو و غيرهم، و لما رجالة الدين دول كانو بيحاربو النظريات العلميه و بيحاربو حرية التفكير، و ازاى ده اتسبب ف جهلهم و تأخرهم ل فتره طويله لحد ما قدرو يتخلصو م لاضطهادات دى.

مشرفه كان شايف ان السياسه فن، و زى اى فن ليها هدف انها تفيد الناس بشكل ولّا التانى، و كان شايف ان بردو السياسه لازم تتعاون مع العلم و تبقا محكومه ب العلم. مشرفه كان موافق مع افكار افلاطون اللى ف كتاب "الجمهوريه" بتاعو، و كان شايف ان الكتاب ده من "الكتب الخالده ف تاريخ التفكير البشرى"، ف تعبيرو؛ يعنى كان موافق ان ف الدوله المثاليه حكومة العلما و الفلاسفه هيا احسن حكومه، و ان الحكام ي يبقو علما و فلاسفه ي العلما و الفلاسفه يبقو حكام، عشان العلما و الفلاسفه تملى بيدورو ع الحقيقه، و اجتماع السياسه مع قوة العلم و الفلسفه و الحكمه بيحقق العداله و الخير و الرفاهيه ل البشريه.

مشرفه كان من ضمن اللى عارضو تسخير العلوم الفيزيائيه الحديثه و الطاقه الذريه ف الحروب و ف صناعة اسلحة دمار، و حذر من استعمال العلم ك وسيله ل الدمار و الحرب. بس ف نفس الوقت كان ناوى يخلى تطبيقات علوم الذره تخش مصر.

موتو

على مصطفى مشرفه مات ف 16 يناير 1950 و هوا عندو 52 سنه. فى لبش كتير و تخمينات عن سبب موتو، فى ناس بيقولو ان الموساد الاسرائيلى اغتالو عشان مشرفه كان ناوى يخلى تطبيقات علوم الذره تخش مصر، و ان الموساد استعمل سم ف لاغتيال. و فى ناس بيلومو موتو ي ع الامريكان ي ع الروس عشان لاتنين كانو قلقانين ان حد فيهم يجبر مشرفه ع التعاون معاه عشان يعمل قنبله هيدروچينيه، بسبب خبرتو العلميه، و اللى امريكا عملتها القنبله الهيدروچينيه دى بعد موت مشرفه بسنتين. بس اخوه—عطيه مصطفى مشرفه—قال ف الكتاب اللى كتبو عن حياة على مصطفى مشرفه ان الكلام ده مش صح و ان على مصطفى مشرفه مات موته طبيعيه علا سريرو.

المجتمع العلمى اعتبرو موت مشرفه خساره ل العلم و العالم؛ محمد الجوادى بيقول ف كتابو ان اينشتاين قال: "مش مصدق ان مشرفه مات، دى خساره كبيره".

مشرفه عملولو حفل وداع ف جامعة القاهره و حضرها شخصيات كبيره، من ضمنهم طه حسين. و ف السنين اللى بعد كده بعد ثورة 1952، فى كزه حفلة تكريم اتعملو ل مشرفه.

مشرفه عملولو جنازه مميزه ف مصر، و طلاب الجامعه لبسو الروب لاسود و مشو ورا الكفن بتاعو ف طوابير، ف جنازه لاقت ب مقام عالم مصرى عظيم.

المراجع

• محمد محمد الجوادى. مشرفه بين الذره و الذروه. الهيئه المصريه العامه للكتاب.
• عطيه مصطفى مشرفه. دكتور على مصطفى مشرفه: ثروه خسرها العالم. الهيئه العامه لقصور الثقافه.