الفرق بين النسختين بتاع: «ثورة ليبيا سنة 2011»

من ويكيبيديا، الموسوعه الحره
تصفح التاريخ تفاعلياً
→ التعديل اللى قبل كدهالتعديل اللى بعد كده ←
تم حذف المحتوى تمت إضافة المحتوى
مرئينص الويكي
ص حمى "ثورة ليبيا سنة 2011" ([edit=autoconfirmed] (مش محدد) [move=autoconfirmed] (مش محدد))
ص r2.7.1) (روبوت تحوير: it:Guerra civile libica
سطر 217: سطر 217:
[[hu:Líbiai polgárháború]]
[[hu:Líbiai polgárháború]]
[[hy:Քաղաքացիական պատերազմ Լիբիայում (2011)]]
[[hy:Քաղաքացիական պատերազմ Լիբիայում (2011)]]
[[it:Sommosse popolari in Libia del 2011]]
[[it:Guerra civile libica]]
[[ja:2011年リビア騒乱]]
[[ja:2011年リビア騒乱]]
[[ka:ლიბიის საპროტესტო აქციები (2011)]]
[[ka:ლიბიის საპროტესტო აქციები (2011)]]

تعديلات من 21:08، 26 مارس 2011

ليبيا عالخريطه.
علم ليبيا القديم رفعه الثوار كشعار ليهم.

ثورة ليبيا سنة 2011 هى ثوره شعبيه و احداث بدإت فى ليبيا بسلسله من المظاهرات في الشوارع والاحتجاجات و أعمال العصيان المدنى فى يوم 15 فبراير سنة 2011 علشان تبين إعتراض الناس اللى شاركو فيها على قلة الحريات السياسيه و إنتشار الفساد ، وانعدام حرية التعبير تحت حكم معمر القذافى. و بترتبط الاحتجاجات دى مع ثورة تونس و ثورة مصر اللى هما من احتجاجات الشرق الاوسط و شمال افريقيا 2010-2011[1].

اتطورت الثوره لصراع مسلح مابين قوات تابعه للقذافى و الثوار اللى سيطروا على مدينة بنغازى و مدن و مناطق تانيه فى ليبيا و فى 18 مارس 2011 اصدر مجلس الأمن قرار بفرض حظر جوى فوق ليبيبا لحماية المدنيين ، و بعدها بيوم ، فى 19 مارس 2011 ، شنت فرنسا و امريكا و بريطانيا غارات على المواقع العسكريه التابعه للقذافى لوقف هجماته على المدن الليبيه اللى بيسيطر عليها الثوار.


الأحداث يوم بيوم

15 فبراير

بعد ما نجحت ثورة مصر فى اسقاط واحد من اقوى الانظمه القمعيه و الدوله البوليسيه و اجبار حسنى مبارك على التنحى, اتشجع الناشطين فى ليبيا و اتظاهروا فى بنغارى و طالبوا بالافراج على المعتقليين السياسيين منهم المحامى فتحى تربل و البلوجر فرج الشرانى و حصلت اشتباكات منهم و مابين قوات البوليس و اتصاب 38 واحد منهم 10 من البوليس.بعدين نشر جرنال قريب من سيف الاسلام القذافى ان المحامى فتحى تربل خرج من السجن و وصفت اللى اتظهروا انهم مخربيين و انهم كانوا معاهم طوب و قنابل مولوتوف. و طلعت صفحة على الفيسبوك و تويتر ,على طريقة ثورة مصر, بتدعو الليبين للثورة يوم 17 فبراير و ان اليوم دا يبقى يوم غضب يطالبوا فيه بالإصلاح السياسى والاقتصادى والاجتماعى.اللى دعوا للثوره اختاروا يوم 17 فبراير عشان يئكدوا انهم مش ناسيين الشهدا اللى ماتوا برصاص نظام القذافى فى 17 فبراير 2006 فى مظاهرات.

17 فبراير

نزل آلاف الليبيين للتظاهر فى مناطق و مدن مختلفه فى ليبيا و حصلت اشتبكات كبيره اكبرها فى بنغازى و قام الليبين اللى بره ليبيا مظاهرات قدام السفارات الليبيه كنوع من انواع المشاركه مع اهليهم فى ليبيا.

18 فبراير

سيطر المتظاهرين لحد كبير على مدينة بنغازى تانى أكبر مدن ليبيا.

19 فبراير

إستمرت المظاهرات لتالت يوم[2].

21 فبراير

استقال وزير العدل المستشار مصطفى عبد الجليل و دخل المتظاهرين مبنى التلفزيون و الاذاعه الرسمى في طرابلس ، و حرقو عدد من المبانى الحكومية و إتنشرت أخبار إن معمر القذافى ساب طرابلس عاصمة ليبيا [3]

22 فبراير

معمر القذافى قال خطاب إتذاع على التلفزيون الرسمى، قال فيه إنه مش رئيس علشان يستقيل، و إنه "قائد الثورة الى الابد"، و إن صورة ليبيا إتشوهت قدام العالم[4].

23 فبراير

فرض الاتحاد الاوروبى عقوبات على ليبيا تتضمن تجميد ارصدة واصول ، والتوقف عن منح تأشيرات دخول (فيزا)[5].

3 مارس

خرج من امريكا اكبر تحذير لغاية دلوقتى. الرئيس باراك اوباما طالب بوقف العنف فى ليبيا و قال ان معمر القذافى فقد شرعية القياده و لازم يمشى. و حذر كمان اى مسئول من بتوع القذافى اللى حا يتثبت عليه انه شجع على شن هجمات على المواطنين الليبيين ، وقال ان اللى حواين القذافى لازم يفهموا ان العنف اللى بيعملوه ضد المدنيين الأبرياء حايتراقب و هيتحاسبوا عليه ، و انه طلب من وزارة الدفاع و وزارة الخارجيه الامريكيه النظر فى الخيارات اللى من ضمنها فرض منطقه لحظر الطيران فوق ليبيا لمنع طيران القذافى من شن غلرات على المعارضين الليبيين. سفن حربيه و حاملات طائرات امريكيه راحت و رايحه على ليبيا.

من ناحيه تانيه ، برضه فى 3 مارس ، اعلن المدعى العام فى المحكمه الجنائيه الدوليه لويس مورينو وكامبو فتح تحقيق عن احتمال حصول جرايم ضد الانسانيه فى ليبيا ممكن يكون اتورط فيها معمر القذافى و ولاده و عدد من المسئولين فى نظام القذافى.

4 مارس

معمر القذافى اصدر الانتربول مذكرة تنبيه بخصوصه.

الانتربول ( البوليس الدولى ) اصدر فى 4 مارس 2011 مذكرة تنبيه بخصوص معمر القذافى و 14 شخص من المقربين ليه. و قال الانتربول ان الداتابيس بتاعته اتحطت فيها اسامى المطلوبين و ارصدتهم المجمده و بياناتهم فى كل منافذ البلاد الاعضاء فى منظمة الانتربول. وهما :

  1. الكولونيل معمر القذافي ، القائد الأعلى للقوات المسلحه الليبيه.
  2. الدكتور عبدالقادر محمد البغدادى، رئيس مكتب الارتباط في اللجان الشعبية الليبيه.
  3. أبو زيد عمر دردة، رئيس جهاز المخابرات الخارجيه الليبى
  4. الجنرال أبو بكر يونس جابر، وزير الدفاع الليبى.
  5. عبدالقادر يوسف دبرى، رئيس الأمن الخاص للقذافى.
  6. معتوق محمد معتوق، عضو بارز فى النظام الليبى.
  7. سيد محمد قذاف الدم، ابن عم معمر القذافى.
  8. عائشة معمر القذافى، بنت معمر القذافى.
  9. هانيبعل القذافي، ابن معمر القذافى.
  10. المعتصم القذافى، ابن معمر القذافى.
  11. الساعدي القذافي، ابن معمر القذافى.
  12. سيف الإسلام القذافى، ابن معمر القذافى.
  13. خميس القذافى، ابن معمر القذافى.
  14. محمد معمر القذافى، ابن معمر القذافى.
  15. سيف العرب القذافى، ابن معمر القذافى.

7مارس

  • استمرت المعارك العسكريه بين قوات القذافى و الثوار و شنت طيارات عسكريه غارات جويه على الثوار فى منطقة راس لانوف.
  • فرنسا اعلنت ان الجامعه العربيه موافقه على فرض حظر جوى فوق ليبيا.
  • الرئيس الامريكى باراك اوباما اعلن ان الحلف الاطلسى بيدرس التدخل العسكرى فى ليبيا.

8 مارس

  • اعلن المتحدث بإسم البيت الأبيض " جاى كارنى " إن الرئيس الأمريكى باراك أوباما ورئيس الوزرا البريطانى ديفيد كاميرون اتفقوا بالتليفون على إن الهدف المشترك فى ليبيا لازم يكون وضع حد للعنف و خلع العقيد معمر القذافى من السلطه.

10 مارس

  • اعلنت فرنسا كأول دوله اعترافها بالمجلس الوطنى المؤقت اللى بيمثل المنشقين عن نظام معمر القذافى اللى عايزين يسقطوه ، و اعلنت انها هتعين سفر لفرنسا فى بنغازى معقل المنشقين.

17مارس

اعلن القذافى فى خطبه اذاعيه وجهها لليبيين أنه هيقاتل حتى لو هاجمه كل العالم بأسلحه نوويه ، و وصف الثوار اللى اتمردوا على حكمه بإنهم "إرهابيين" دخلوا من مصر و دول تانيه ، و قال انه اتلقى صرخات و استغاثات من أهالى بنغازى بتناديه "وامعتصماه" ، و أكد إن قواته هتنهي "المهزله" في بنغازى فى ظرف ساعات و اتوعد انه هيدخل بنغازى الليله و قال : " حسم الأمر، نحن قادمون، جهزوا أنفسكم منذ الليلة" و ضاف : " من هذه الليلة، مصممون أن نبحث عنهم حيطة حيطة، زنقة زنقة، حجرة حجرة، حتى الدولاب".

18 مارس

وافق مجلس الامن التابع للأمم المتحده فى فجر يوم الجمعه 18 مارس 2011 على مشروع قرار بيقضي بفرض حظر جوي فوق ليبيا ، تمت الموافقة على القرار 1973 اللى تقدمت بيه فرنسا و بريطانيا و المجموعة العربي ، بأغلبية عشر أصوات قدام امتناع خمسس أعضاء عن التصويت منهم روسيا و الصين و ألمانيا.

القرار 1973 بيسمح بتوجيه ضربات جويه ضد ليبيا لمنع القذافى من استخدام القوه ضد المدنيين. وأعلن وزير خارجية فرنسا الان جوبيه ان التحرك هيبدأ فى ظرف ساعات.

إيطاليا من ناحيتها اعلنت انها مستعده لحط قواعدها الجويه لخدمة تطبيق الحظر الجوى.

باراك اوباما رئيس امريكا وجه انذار أخير لمعمر القذافى و حذره إنه هيواجه عواقب ممكن تشمل تحرك عسكرى لو ماالتزمش بمطلب الامم المتحده بزقف ضرب النار.

أعلن الثوار فى بنغازى إنهم وقعوا طياره ميج 23 تابعه لنظام القذافى فوق بنغازى.

19 مارس

صواريخ توماهوك اطلقها الامريكان على مواقع القذافى .

فى باريس مصدر عسكري فرنساوى اكد ان طيارات الفرنساويه دارت فى سما بنغازى للإستطلاع و تأمين السما و قال ان بريطانيا حاتقود العمليات ضد القذافى و فرنسا حاتتكفل بالنواحى العسكريه.

ضرب الاسطول الامريكى فى البحر المتوسط حوالى 110 صاروخ توماهوك Tomahawk على اهداف عسكريه تابعه لنظام القذافى ، و شنت الطيارات الفرنساويه هجمات على مواقع عسكريه فى طرابلس و دمرت دبابات كانت بتحاول دخول بنغازى لضرب الثوار الليبيين و الاعتداء عليهم فى المدينه زى ما كان اتوعد القذافى ، و شنت الطيارات البريطانيه من طراز تورنيدو غارات على اهداف تابعه للقذافى. الهدف من العمليات العسكريه اللى اتسمت " فجر أوديسا Odyssey Dawn " لحد دلوقتى هو حماية المدنيين الليبيين و الثوار فى بنغازى و المناطق اللى بيسيطروا عليها عن طريق شل حركة قوات القذافى العسكريه و خلق حالة فوضى فى صفوفها لتعجيل اسقاط النظام اللى بطبيعة الحال بقى بيترنح بالضربات العسكريه و ماعادش عنده امل فى استمراره. اعلنت سلطات القذافى ان 48 ليبى اتقتلوا فى الغارات و طلب القذافى عقد جلسه لمجلس الأمن و هدد بضرب أهداف مدنيه و عسكريه فى البحر المتوسط.

20 مارس

فرنسا اعلنت ان قطر شاركت فى الهجوم على ليبيا بأربع طيارات حربيه قطريه.

21 مارس

انفجار وطلقات المدفعيه المضاده للطيارات اتسمعوا فى طرابلس بالليل و حصلت انجارات فى الحته اللى فيها مقر القذافى فى طرابلس. التلفزيون الليبى ذكر إن " طرابلس تتعرض لقصف جوي صليبي غاشم "، و إن صواريخ دمرت مبنى إدارى جوه باب العزيزية مقر القذافى فى جنوب طرابلس. قوات التحالف قالت ان المبنى اللى اتضرب كان مركز قياده ومراقبه.

من ناحيه تانيه اتقال ان الزنتان فى غرب ليبيا اتعرضت لقصف مدفعى جامد عن طريق قوات مواليه للقذافى و اضطر السكان يهربوا و فيه منهم هربوا للكهوف فى المنطقه الجبليه.

22مارس

قوات التحالف الدولى قصفت فى فجرية 22 مارس منشآت راداريه فى قاعدتين للدفاع الجوى للقوات المواليه للقذافي. و قالت مصادر ان القاعدتين اللى اتضربوا موجودين فى شرق بنغازى معقل المعارضه.

23 مارس

معمر القذافى أعلن فى خطبه قصيره ان القوات الأجنبيه اللى بتقود هجوم ضده "سوف تهزم وينتهي مصيرها في مزبلة التاريخ" و اتوعد انه هيواصل القتال ( ضد جيوش امريكا و فرنسا و بريطانيا و غيرهم ) ، و اعلن : "سننتصر في النهاية" و ضاف : " لن نستسلم... سنهزمهم بكل السبل ". و قال لأنصاره اللى كانوا رافعين الاعلام الخضرا : " أنا باق هنا، وبيتي هنا، أنا باق في خيمتي " ، و أكد لهم على " إن كل الشعوب تؤيد مظاهراتكم في كل مكان، في إفريقيا في آسيا في أوروبا في كل مكان"، وأن فيه مظاهرات فى كل الدنيا ضد الهجمات الدوليه ، و ضاف إن : "الذين ضدكم هم حفنة من الفاشيين من المجانين، حفنة صغيرة من الذين ستسقطهم شعوبهم التي هي ضدهم".

24 مارس

استمرت قوات التحالف فى العمليات العسكريه اللى بتشل حركة قوات القذافى اللى بتهاجم الثوار ، و شنت قوات التحالف غارات على قواعد قوات القذافى فى اجدابيا و اتعرضت طرابلس لغارات جويه و اتسمعت انفجارات فيها. فى نفس اليوم اعترضت طياره فرنساويه طياره ليبيه اتحدت الحظر الجوى و وقعتها. الفرنساويه قالوا ان ان تدمير القدرات العسكريه للقذافى محتاجه كذا يوم أو كذا اسبوع لكن الموضوع مش محتاج شهور ، و الانجليز قالوا ان الطيران الحربى الليبى خلاص مابقاش ليه وجود فى الساحه كقوه قتاليه بعد ضربات الحلفا اللى دمرت معظم الطيارات و ان أنظمة الدفاع الجوى و شبكات القياده والرقابه بتاعه القذافى كلها اتصابت و بكده بقى فى مقدور التحالف التحرك فى المجال الجوي الليبى من غير أى قلق ، و ان الحلفا " قلعوا عينين و ودان القذافى " و انه بيطلق نيران عشوائيه ما تقدرش تصيب الحلفا اللى بيهاجموا قواته البريه لما بتحاول تهاجم السكان و المدنيين.

25 مارس

اعلنت الكوماندية الفرنساويه إن طيارتين قطريتين ميراج 2000 عملوا مهمه جويه لقطر فى سما ليبيا. قطر حطت أربع طيارات عسكرية فى كريت لخدمة قوات التحالف اللى بتعمل هجمات فى ليبيا. و اتعرضت مواقع القوات المواليه للقذافى فى مدينة أجدابيا فى شرق ليبيا لغارات فى العصريه.

26 مارس

ذكرت المصادر إن يوم السبت الصبح استولى الثوار على مدينة أجدابيا الاستراتيجيه فى شرق ليبيا على بعد 160 كم من بنغازى معقل الثوار. مواقع القذافى أجدابياالمدينه كانت اتعرضت لهجوم جوى يوم 25 مارس استفاد منها الثوار.

شهود العيان ذكروا ان اصوات تلت انفجارات اتسمعت فى منطقة تاجوراء و ولعت النار فى موقع عسكرى فيها بيعتقد ان موقع رادارات. التلفزيون الليبى الرسمى اعلن ان اهداف مدنيه وعسكريه فى منطقة تاجوراء اتعرضت لقصف "العدوان الاستعمارى الصليبى" و زكر التلفزيون كمان ان مدينة زيلطن على بعد 50 كم من مسراطه اللى الثوار سيطروا عليها اتعرضت هى كمان لغارات.

مواقف و تحليلات

موقف الغرب

مع ان الولايات المتحده و الاتحاد الاوروبى كان ليهم موقف جامد ضد نظام حسنى مبارك فى مصر من أول لحظه انطلقت فيها المظاهرات فى ثورة مصر سنة 2011 ، الموقف من ليبيا كان مختلف ، و فى الاول ماكانش فيه ردود افعال قويه من الغرب و منظمات حقوق الانسان رغم ان النظام الليبى عمل مجازر و استخدم الطيارات فى العمليات ضد المتظاهرين و فى ظرف يومين قتل اعداد كبيره من الناس اكتر من اللى اتقتلوا فى مصر فى كل فترة المظاهرات. لكن مع تطور الأحداث ابتدى الغرب يهتم و يوجه تحذيراته. فى 3 مارس 2011 قال باراك اوباما رئيس امريكا ان العنف الشغال فى ليبيا لازم ينتهى و إن معمر القذافى فقد شرعيته فى الحكم و لازم يمشى. فى 7 مارس اعلن اوباما ان الحلف الاطلسى بيدرس التدخل العسكرى فى ليبيا و اعلنت فرنسا ان الجامعه العربيه موافقه على فرض حظر جوى فوق ليبيا. فى 10 مارس اعلنت فرنسا اعترافها بالمجلس الوطنى المؤقت اللى بيمثل المنشقين على نظام معمر القذافى و اعلنت انها حاتعين سفير لفرنسا فى بنغازى معقل المنشقين. فى 18 مارس ايد الغرب قرار مجلس الأمن بفرض حظر طيران فوق ليبيا لمنع القذافى من قصف الثوار بالطيارات ، و فى 19 مارس شنت فرنسا و بريطانيا و امريكا غارات عسكريه بالطيارات و الصواريخ على مواقع تابعه لنظام القذافى فى ليبيا.

موقف العرب

قطر شاركت فى الهجوم الجوى على ليبيا.

بلاد المنطقه العربيه بينقسموا لممالك و مشايخ و جمهوريات. الجمهوريات هىمصر و تونس وليبيا و اليمن و العراق و سوريا و الجزاير و لبنان و السودان. بإستثناء البحرين جايز لظروفها الإثنيه ، بيتلاحظ ان الجمهوريات العربيه هى بالذات اللى بتواجه فى الوقت الحالى اضطرابات و ثورات. بعد العراق اتعرضت تونس و مصر و ليبيا و اليمن لثورات و اضطرابات و فيه قلاقل ممكن تكبر فى سوريا.

بصفه عامه موقف العرب معادى للقذافى و بإستثناء جمهوريات سوريا و الجزاير اللى بيتقال انهم مدوا نظام القذافى بطيارين بقية العرب و اجهزة الاعلام العربيه بوجه عام ماهياش فى صف القذافى. مشيخة قطر اعلنت انها مع التحالف الغربى و هتشارك فى العمليات الحربيه ضد القذافى و قناة الجزيره القطريه بتهاجم نظام القذافى. البلاد التانيه اللى اعلنوا تأييدهم للتحالف لكن ما اعلنوش عن مشاركه عسكريه ضد القذافى كلهم ممالك بيحكمها ملوك و شيوخ و هى السعوديه و الأردن و المغرب و الإمارات. السعوديه ليها تار قديم مع القذافى اللى بيتقال انه كان عايز يغتال الملك عبد الله بن عبد العزيز وقت ماكان لسه ولى عهد للملكه. قطر هى الطرف العربى الوحيد اللى اعلن مشاركه عسكريه ضد القذافى و اشتركت اربع طيارات قطريه فى الهجوم على ليبيا. قطر فيها اكبر قاعده عسكريه امريكيه بره امريكا و بطبيعة الحال بتنطلق منها ساعات الغارات الامريكيه فى الشرق الاوسط.

الشيخ القرضاوى

يوم 21 فبراير 2011 اتكلم الشيخ يوسف القرضاوى رئيس الإتحاد العالمى لعلماء المسلمين على قناة الجزيره القطريه. الشيخ القرضاوى العايش فى قطر استباح دم العقيد معمر القذافى رئيس ليبيا و قال : "من استطاع أن يقتل القذافى فليقتله، ومن يتمكن من ضربه بالنار، فليفعل، ليريح الناس والأمة من شر هذا الرجل المجنون".

بيستخدم حكام عرب الحروب الصليبيه القديمه كوسيله لتبرير تصرفاتهم اللى بتدخلهم فى صراعات مع الغرب فى العصور الحديثه.

كعادة الحكام العرب المتشبثين بكراسيهم لما بيدخلوا بلادهم فى مشاكل دوليه و بيلاقوا نفسهم فى الأخر مزنوقين فى مواجهات عسكريه مش متكافئه مع الغرب المتسلح بالعلم و السلاح اعلن القذافى ان الهجوم على نظامه حرب صليبيه. بطبيعة الحال الحروب الصليبيه كانت فى العصور الوسطى لما كانت اوروبا متخلفه و عايشه تحت سيطرة الكنيسه الكاتوليكيه و كانت الحملات الصليبيه ليها طابع دينى و بتتشكل و بتخرج بأمر الكنيسه الكاتوليكيه مش بأمر دوله مدنيه حديثه فى القرن 21. قلة فهم الوقائع التاريخيه و التمسك بمفاهيم قديمه عمرها قرون و ماعادتش موجوده بيعبر فى حد ذاته عن انعدام الرؤيه السياسيه و استغلال وحش لأحداث تاريخيه قديمه عن طريق النوعيه دى من الحكام لتبرير غلطاتهم فى حق بلادهم و شعوبهم. الشيخ القرضاوى اعلن فى مقابله تلفزيونيه على قناة الجزيره القطريه فى 20 مارس 2011 ان العمليات اللى بتشنها قوات غربيه ضد نظام الزعيم الليبى معمر القذافى ماهياش حرب صليبيه وان العرب و الليبيين طالبوا بيها من الأمم المتحده.

زنجه .. زنجه

القذافى قاعد بشمسيه فى "التوك توك ".

رغم فظاعة الاحداث فى ليبيا حصلت حاجات طريفه كان منها ظهور القذافى و هو قاعد فى عربيه صغيره و رافع فوق راسه شمسيه. الناس اعتبرت العربيه دى توك توك و استغربت و ضحكت من انه كمان كان فاتح شمسيه فوقيه مع انه كان بيتكلم من جوا " التوك توك " . فى 22 فبراير القذافى قال خطبه ناريه اتوعد فيها المتمردين على حكمه بإنه حايتعقبهم فى كل مكان و قال : " شارع .. شارع. بيت .. بيت. دار .. دار. زنجه .. زنجه ". زنجه هى زنقه بالنطق الليبى يعنى زقاق. الكلمه لفتت نظر اللى ما بيتكلموش عربى و كان ليها وقع موسيقى ظريف على ودانهم فعمل واحد ميكس لكلام القذافى مع مزيكا و سمى الاغنيه " زينجا .. زينجا Zanga Zanga " و نشرها على موقع يوتوب فلاقت نجاح كبير و اشتهرت و ذاعتها المحطات التلفزيونيه. اتعملت اغانى زنجه زنجه تانيه بمزيكا تانيه منها اغنيه لشاكيرا.


مصادر

  1. ↑ "Libya Protests Build, Showing Revolts' Limits".
  2. ↑ "Libya forces 'open fire' at funeral". Al Jazeera English. Retrieved 2011-02-19.
  3. ↑ وليام هيج : معلومات أن القذافي ربما يكون في طريقه إلى فنزويلا
  4. ↑ BBC: القذافي: لم استخدم القوة بعد، وسنستخدمها عند الحاجة
  5. ↑ BBC:تقديرات قتلى ليبيا نحو ألف، واوروبا تفرض عقوبات

لينكات برانيه و مصادر

Wikimedia Commons has media related to 2011 Libyan protests.
اتجابت من "https://arz.wikipedia.org/w/index.php?title=ثورة_ليبيا_سنة_2011&oldid=279777"