انتقل إلى المحتوى

لهجات مصريه

من ويكيبيديا، الموسوعه الحره

اللغة المصرية الحديثة (المصري) هى لغه حاميه (افريقيه) بتنتمى لعيلة اللغات الحاميه-الساميه (الافرو-اسيويه) وهى المرحله الرابعه من اللغات اللى اتكلمها المصريين طول تاريخهم. المصرى لغه ليها لهجات كتيره و دواير لغويه بتوسع ساعات و بتضيق ساعات تانية و ممكن تتصنف اللهجات دى فى مجموعتين كبار يعنى اللهجه البحيرى (لهجة البحاروه-الفلاحين) و اللهجه الصعيدى (لهجه الصعايده). اللهجات دى مشتركه فى حاجات كتير و خصوصا على المستوى النحوى و فى تأثرهم باللهجات القبطى المختلفه اللى كانت سايدة فى مناطقهم قبل الغزو العربى لمصر و فى لهجات تانيه زى الغجرى (لهجة النوار) و لهجة بدو سينا و لهجة بدو الصحرا الغربية بس دى لهجات بتعتبر مستقلة عن اللغة المصرى فى وادى النيل ، و على الناحيه التانيه بردو فى اختلافات بتميزهم عن بعضيهم. مصر فيها كمان جمب المصرى لغات تانيه مستقلة زى اللغة النوبى و السيوى و البجاوى.

اللهجه القاهريه

ودى اللهجه اللى بتستعمل فى القاهرة و الجيزه و القليوبيه و ليها قبول واسع من كل المصريين و بتتفهم فى كل حتة عشان التليفزون و الافلام و المراكز الثقافية اللى فى العاصمة المصرية.

الفونولوجيا/الصوتيات

Transcription النطق المصرى المثال العربى الخاصيه
(alb) الب قلب [ʔ] نطق ق 1
(gamal) جمل جمل [g] نطق ج 2
(bēt), (mōt) بيت و موت بَيْت ومَوْت تحول المتحرك المركب لمتحرك بسيط, زى

(ay), (aw) ——→   (ē), (ō)

3

المورفولوجيا/الصرفيات

  1. صيغة المضاف اليه بتميل لاستعمال بتاع/بتاعة/بتوع للمزكر/المؤنث/الجمع على الترتيب.
  2. صيغة المبنى للمجهول بتتعمل باستعمال البريفيكس إت- او إن- زى غُسِلَ (العربي) ← إتغسل او إنغسل (المصرى).

الكلمات/المفردات

اغلب الكلمات المصرية ليها جدور عربية بس دخلت عليها تغييرات فى النطق و الجنس و فى كمان عدد كبير من الكلمات المصرية اللى من اصل قبطى زى (تاتا و امبو و إدّا و عنتيل و بعبع و بَحّ و يللا و بره و بـِخّْ و كلكع و كمان و كُحة و لقمه و قله و زير و تـَفّه و شأشأ و شبوره و جلابيه و ....). لهجة القاهرة استعارت بردو كلمات كتيرة من الانجليزى و الفرنساوى و الطاليانى و اليونانى و التوركى.

السينتاكس/النحو

  • ضمير الاشارة (دا, دي, دول) و ضماير الاستفهام (إيه, فين, إمتا...) بتيجى بعد المتشاور عليه و بعد المسئول عنه بالترتيب و دى خاصية بتشمل كل لهجات مصر و ممكن يتفسر وجودها بالتأثر بالطبقة التحتية القبطى اللى كانت سايدة فى مصر، مثال:
  • الراجل دا (مصري) → ده الرجل (عربي)
  • اسمك إيه؟ (مصري) → ما اسمك (عربي)
  • النفى بيحصل بـ حَط الفعل (و الاسم فى اللهجات الصعيدي) بين أداتين نفى ما و ش ودى كمان نفس طريقة النفى فى القبطي
  • ماشربتش (مصري) → لم أشرب(عربي)
  • الاسم الموصول اللى هوه اسم شامل و بيقابله فى العربى 7 اسامى موصوله الذي،التي،اللذان و اللتان و اللى و اللائى او اللاتي
  • الاعراب (تغيير نهايات الكلمات للدلاله على وظيفتها) مش موجود بالمره فى المصرى و لا القبطى و لا اللغات المصريه اللى قبل كدا. العربى فيه تلات حالات اعراب النصب و الرفع و الجر.

اللهجة الاسكندرانية

و هى اللهجة بتاعة الاسكندرية و بتشبه لحد كبير اللهجة القاهرية بس فى ميل لاستخدام صيغة الجمع فى الكلام للمتكلم المفرد (ح نتستنوك = ح نستناك). و شوية كلمات معينة خاصة بيها زي, ماستيكا= لبان و القمة = الناصية و الجومة = الاستيكة.

لهجة البحاروة

و دى لهجة الفلاحين (المصريين فى شمال مصر) و بتتفرع اللهجة دى لـ:

  1. اللهجات الوسطانية: فى المنوفية و الغربية و جنوب الشرقية و القليوبية
  2. اللهجات الشرقية: بقيت مناطق الشرقية و الدقهلية
  3. اللهجات الغربية: فى البحيرة و حتت فى الغربية و البرولوس وغرب المنوفية
  4. اللهجات الشمالية-الشرقية: الدقهلية و حتت فى الغربية و المنزلة

لهجة الصعايدة

لهجة الصعايدة هى لغة مختلفة معترف بيها ISO-639-3 (قانون المنظمه الدولية للتوحيد القياسى). الكود بتاعها هو (aec) و بيتكلّموها الصعايده فى صعيد مصر من جنوب القاهرة لحدود مصر مع السودان. مجموع المتكلمين: 18.900.000

  • و دى لهجة سكان جنوب مصر (الصعيد) و بتتفرع لـ:
  1. لهجات مصر الوسطانية: من اول حنوب الجيزة و بنى سويف و الفيوم و المنيا
  2. لهجات الصعيد الجواني: من اول اسيوط و نجع حمادى لحد اخر اسوان.
  3. لهجات الصحرا الغربية: زى لهجات الواحات البحرية و الداخلة و الخارجة و الفرافرة.

الفونولوجيا/الصوتيات

Transcription النطق الصعيدي المثال العربي الخاصية
(galb) (g) قلب [g] نطق ق 1
(dʒamal)

(damal)

() فى الصعيد من بعد الجيزة

(d) فى شوية قرى بين اسيوط و قنا

جمل [dʒ] نطق ج 2

المورفولوجيا/الصرفيات

المكان النطق الصعيدي التحول الكلمة
بين اسيوط و نجع حمادى (ʃuɣul) شُغُل زى البقرة شغلتى

يعنى البقرة بتاعتي

حالة المضاف ليه بتاع

الكلمات/المفردات

المكان النطق الصعيدي التحول الكلمة
من الجيزة لشمال بنى سويف و الفيوم

من بنى سويف لسوهاج

من اول جنوب سوهاج و بعديها

(bahha)

(bihha)

(buhha)

بهة

بيهة

بوهة

بطة 1
من اول جنوب الجيزة (tùrya) توريا فاس(من ادوات الزراعة) 2
من اول جنوب الجيزة (ħōʃ) حوش زريبة (مكان او بيت الحيوانات) 3
الفيوم و بنى سويف والمنيا

من المنيا لحد الاقصر

جنوب الاقصر

(dubdaʕa)

(duʕdufa)

(gaʕōra), (dʒaʕrōra)

ضوبدعة

ضوعدوفة

جعورة و جعرورة و كلمات تانية

ضفدعة 4
الفيوم و بنى سويفو بين المنيا و اسيوط

من بعد جنوب اسيوط

(dahya)

(kaħrùta), (daħrùg)

داحية

كحروتة, دحروج

بيضة 5
فى الصعيد كله من بعد جنوب الجيزة (farrūga) فروجة فرخة 6
من الجيزة لحد اسيوط

من اول جنوب اسيوط

(malīħ), (milīħ)

(zēn)

مَليح ومِليح

زين

كويس 7
مصر الوسطانية من بنى سوبف للفيوم و لحد سوهاج

جنوب الاقصر

(ʕaʃiyya)

(ambàriħ)

عشية

آمبارح

إمبارح 8
من اسيوط لـ اسوان (ihnih) إهنيه هنا 9
بتظهر و تختفى فى مناطق

مختلفة من صعيد مصر

(meta), (wèn), (kèf) ميته و كيف و وين ضماير الاستفهام امتا و ازاى و فين 10

السينتاكس/النحو

المكان التحول المثال المصري الخاصية
جنوب اسيوط أنا و جاي

هما و ماشيين

و أنا جاي

و هما ماشيين

واو الحال 1
من اول المنيا ما قادرش

ما خابرش

مش قادر

مش عارف(خابر)

نفى الاسم بنفس طريقة

نفى الفعل فى القاهرة

2
من اول الفشن فى بنى سويف عم نقول ، عم نزرع بنقول، بنزرع علامة المضارع المسنمر بـ

غالبا مشتقة من عَمّال القاهرية عَمّ

3

لهجات تانية

لهجة الغجر

بشكل عام اللهجة دى بتشبه المصرى بس فيها تاثير كبير هندو-ارى و خصوصا على مستوى الكلمات يعنى مثلا: نار = إيج ,راجل = مان او مينيس,استرا = نجمة, داندى = ضرس, بوردى = اخ. و كمان بيحطو الاسامى بين ما-اسم-يس زى مثلا ما-ودان-يس, يعنى ودان (جمع ودن) مخيس يعنى مخ, ماشنبيس يعنى شنب و كده يعني. ولغة الامازيغ فى واحة سيوة

شوف كمان

مصادر