مصطفى كمال اتاتورك

مصطفى كمال اتاتورك فى البرلمان التوركى

مصطفى كمال اتاتورك (توركى: Mustafa Kemal Atatürk)‏ (19 مايو 1881 – 10 نوفمبر 1938) كان ظابط فى الجيش التوركى و راجل دوله ثورى و مؤسس توركيا الحديثه و اول رئيس للجمهوريه التوركيه, و مؤسس الجمهوريه التوركيه. اتولد فى تيسالونيكى فى اليونان و مات وهوه عنده 57 سنه فى استانبول و اتجوز مرتين و اتشهر بلقب اتاتورك (Atatürk), يعنى ”ابو الاتراك“.

مصطفى كمال إتعرف بإنه كان ظابط جيش قوى فى الحرب العالميه الاولى. بعد ما الامبراطوريه العثمانيه إتهزمت, مصطفى كمال الحركه الوطنيه التوركيه, اللى بقى معروف بعدين بـ حرب الاستقلال التوركيه. بعد مع عمل حكومه موقّته فى أنقره, هزم القوات المبعوته من الحُلَفاء. حَملاتهُ العسكريه الناجحه أدت لـ تحرير البلد و تأسيس جمهورية توركيا. أتاتورك فى وقت رياستهُ, إبتدا برنامج إصلاح فى السياسه و الاقتصاد و الثقافه. هو كان عاشق لـ عصر التنوير, أتاتورك كان عايز يحوّل الامبراطوريه العثمانيه سابقاً لـ دوله ديموقراطيه و علمانيه و قوميه. المبادئ بتاعة إصلاحات أتاتورك, اللى توركيا الحديثه إتأسست عليها, بتتسمّا المبادئ الكماليّه, على اسمه.

بداية حياته

إتولد بإسم مصطفى, اسمه التانى كمال, مدرس الرياضيات هو اللى إدّاله الاسم ده بسبب تقديره لـ جهوده فى الامتياز الأكاديمى. فى يداية حياة مصطفى, مامته شجعته عشان يحضر مدرسه دينيه, و هو كان بيزهأ و ماراحهاش كتير. بعدين, هو حضر مدرسة شمسى أفندى بـ توجيه من باباه. أهله كانو عايزينه يدرس تجاره, بس هو ماستشارهمش و دخل إمتحان مدرسه عسكريه إعدادى فى سالونيكا فى 1893. فى 1896, دخل فى مدرسه عسكريه ثانويه فى المدينه العثمانيه بيتولا/ماناستير (دلوقتى هى فى جمهورية مقدونيا). فى 1899, دخل فى الكليّه الحربيه فى إستانبول و إتخرج فى 1902. بعدين إتخرج منها فى 11 يناير 1905.

حياته العسكريه

بعد تخرّجه, إتعيّن مُلازم فى دِمشق. إشترك فى مجتمع ثورى سرّى لـ ظبّاط إصلاحيين اسمه ”الوطن و الحريّه“ (Vatan ve Hürriyet). فى 1907, إترقّا لـ منصب نقيب (كاپتن) و إتعيّن فى ”بيتولا“ (Bitola/Manastır)‏. إنضم لـ لجنة الاتحاد والتَرَقّى (İttihat ve Terakki Cemiyeti)‏. على أى حال, فى السنين الأخرانيه بقى معروف لـ معارضته, و نقدهُ المتكرر للسياسات بتاعة قياده اللجنه. فى 1908, لعب دور فى مظاهرة الشباب التوركى اللى صادرت السُلطه من ”عبد الحميد التانى“. فى 1910, شارك فى مناوره فى فرنسا لـ جيش الپيكاردى (Picardie)‏. فى 1911, إشتغل فى وزارة الحرب لـ فتره قصيره. بعدين فى 1911, إتنقل للاقليم العثمانى ”ترابلوسجارپ“ (Trablusgarp)‏ (دلوقتى فى ليبيا) عشان يحارب فى الحرب الطاليانيّه-التوركيّه. بعدين رجع للعاصمه فى اكتوبر 1912 بعد بداية حروب البلقان. وقت الحرب البلقانيّه الأولى, حارب ضد الجيش البلجارى فى جاليپولى و بولايير (Bolayır) على ساحل تراكيا. فى 1913, إتعيّن ظابط فى القوات المسلّحه لـ صوفيا, بلجاريا و فى 1914 إترقّا لـ رُتبة عَقيد.

مصطفى كمال فى جاليپولى مع عساكر, 1915

فى 1914, الإمبراطوريه العثمانيه دخلت مسرح اوروبا و الشرق الأوسط فى الحرب العالميه الاولى جنب قوات المحور (Central Powers)‏. مصطفى كمال كان عنده مهمّة الترتيب و الإشراف على التقسيمه ال19 اللى متعلّقه بـ الجيش الخامس, وقت معركة جاليپولى. مصطفى كمال بقى قائد بارِز لـ خط المواجهه بعد ما إتوقع بالظبط الحُلَفاء حيهجمو فين, و حافظ على مكانه لحد ما إتراجعو. بعد معركة جاليپولى, مصطفى كمال خدم فى اديرنه (Ederne)‏ لحد 14 يناير 1916. بعدين إتعيّن لـ قيادة الفرع ال16 للجيش التانى بتاع الإمبراطوريه العثمانيه و إتبعت لـ حملة القوقاز. قوة روسيا الهجوميه الضخمه وصلت لـ مدن مهمه فى أناضول. فى 7 اغسطس, مصطفى كمال جمّع قوّاتهُ و عمل هجوم مضاد.‏ إتنين من التقسيمات بتاعته سيطرو على ”بيتليس“ (Bitlis)‏ و ”موش“ (Muş)‏, مش بس كده, كمان أحبَطو حسابات القياده الروسيه.‏ فى 7 مارس 1917, مصطفى كمال إتعيّن من القياده بتاعة الفرع ال16 لـ كل القياده بتاعة الجيش التانى. الثوره الروسيه إبتدت و الجبهه القوقازيه بتاعة الجيوش التساريّه إتفككت.‏ مصطفى كمال كان أصلاً ساب المنطقه و كان متكلّف بـ قيادة الجيش السابع فى ”حَملات سينا و فلسطين“. رجع بعدين لـ حَلَب فى 28 اغسطس 1918, و كمّل القياده. مصطفى كمال إتراجع ناحية الاُردن عشان يأسس خط دفاع أقوى, ضد القوّات البريطانيه اللى كسبت ضد قوّات القائد الألمانى ”ليمان فون ساندرس“ (Liman von Sanders)‏ فى معركة ميجيدو‏ (1918‏)‏ مصطفى كمال كان متكلّف بـ قيادة مجموعات الرَعد (توركى: Yıldırım Orduları Gurubu)‏, بدل ”ليمان فون ساندرس“. منصب مصطفى كمال بقى خط الأساس لـ هُدنة مودروس.‏

الخدمة الأخرانيه لأتاتورك فى الجيش العثمانى, كانت تنظيم رجوع القوّات اللى إتسابو ورا جنوب الخط بتاعهُ. مصطفى كمال رجع للقسطنطينه المُحتلّه (إستانبول), العاصمه العثمانيه, فى 13 نوفمبر 1918. على طول خطوط تقسيم الإمبراطوريه العثمانيه, القوات البريطانيه, و طاليانيّه, و فرنساويه, و اليونانيه إبتدو يحتلّو أناضول. إحتلال القسطنطينيه, مع إحتلال إزمير, كانو السبب فى تجميع الحركه التوركيه الوطنيه و حرب الإستقلال التوركيه.‏ ‏

قيام الجمهوريه

فى ربيع سنة 1920 أسس مصطفى كمال المجلس الوطنى العظيم اللى اتحول لحكومه موازيه لسلطة السلطان العثمانلى ، و أصدر المجلس ده " القانون الأساسى " اللى اتزامن صدوره مع إعلان النصر وتحرير الأراضى التوركيه، وأعلن فيه مصطفى كمال إلغاء السلطنة العثمانليه فى يوليو سنة 1923 ، و أعلن فى 29 اكتوبر من نفس السنه ولادة الجمهوريه التوركيه وإلغاء الخلافه العثمانيه، و بقى رئيس توركيا لغاية ما اتوفى فى 10 نوفمبر 1938 .

ملاحظات